Khi các hướng dẫn mới được ban hành nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng, chúng ta cần học hỏi từ các chiến lược thành công trong việc thu hút và trao quyền cho cộng đồng trong suốt quá trình thực hiện.
Khi châu Âu hướng tới mục tiêu khí hậu là cắt giảm 55% lượng khí thải và nâng tỷ trọng năng lượng tái tạo lên tới 45% vào năm 2030, Ủy ban châu Âu đã công bố bộ hướng dẫn xác định cách thức và địa điểm triển khai các dự án năng lượng tái tạo để hiện thực hóa các mục tiêu này. Những hướng dẫn này được đưa ra trong một thời điểm then chốt – một cách tiếp cận thông minh là yếu tố quyết định thành công, bởi thực tế cho thấy châu Âu và cộng đồng toàn cầu không còn dư thừa thời gian.
Tất nhiên, sự thành công của quá trình chuyển đổi phụ thuộc vào khả năng triển khai hiệu quả các dự án và sáng kiến. Thành công của một dự án không chỉ được đánh giá dựa trên công suất tiềm năng hay hiệu suất vận hành, mà trước tiên, phụ thuộc vào mức độ tham gia và đồng thuận của cộng đồng địa phương. Việc thu hút cộng đồng tham gia vào quá trình ra quyết định, từ giai đoạn quy hoạch đến triển khai, là điều cốt lõi để đảm bảo sự gắn bó lâu dài và hỗ trợ bền vững.
Điều này càng trở nên rõ ràng khi xét đến số lượng và quy mô các dự án cần triển khai để đạt được mục tiêu năng lượng tái tạo. Để các dự án có thể vượt qua giai đoạn đề xuất và tránh rơi vào vòng trì hoãn kéo dài, chúng ta cần vượt khỏi quan điểm đơn giản hóa về NIMBYism (Not In My Backyard – Không Ở Gần Nhà Tôi). Các nhà phát triển và hoạch định chính sách cần hiểu và tôn trọng những lý do chính đáng khiến người dân địa phương có thể phản đối dự án. Cần nỗ lực thực chất để lắng nghe mối quan ngại của cộng đồng và truyền đạt rõ ràng lợi ích mà năng lượng tái tạo mang lại cho khu vực.
Sự chuyển đổi này đòi hỏi các tiêu chuẩn nhất quán, chia sẻ lợi ích công bằng, và đưa việc thu hút cộng đồng trở thành một phần cốt lõi trong quy trình phát triển dự án. Nhiều dự án tại châu Âu có thể học hỏi từ những chiến lược thu hút cộng đồng thành công tại các khu vực khác trên thế giới. Kinh nghiệm toàn cầu cho thấy, để tạo ra tác động tích cực, bền vững và mang tính địa phương, cần từ bỏ cách tiếp cận "một khuôn mẫu cho tất cả", thay vào đó là sự tham gia sớm, liên tục và thực chất của các bên liên quan, cùng với sự thấu hiểu văn hóa, hoàn cảnh và môi trường sống của cộng đồng.
Các dự án hướng tới lợi ích cộng đồng cần ưu tiên xây dựng quan hệ và hợp tác thực chất với cộng đồng nơi dự án được triển khai, đảm bảo giải pháp phù hợp với nhu cầu và đặc thù địa phương.
Doanh nghiệp và các nhà phát triển cần nhận thức rằng họ chỉ hiện diện tạm thời trên mảnh đất đó và cần thể hiện sự tôn trọng đối với cư dân địa phương. Sự phát triển bền vững chỉ có thể đạt được thông qua hợp tác chặt chẽ với cộng đồng, chính quyền địa phương, chủ đất, các nhà phát triển và lực lượng lao động địa phương. Việc thu hút sớm và toàn diện, đặc biệt với những người có thể phản đối ban đầu, là chìa khóa để triển khai thành công và tạo nên niềm tự hào và sự đồng sở hữu từ phía cộng đồng.
Những dự án năng lượng tái tạo thành công đều có một điểm chung: sự thành công phụ thuộc vào cách tiếp cận sâu sát, hợp tác và lâu dài, kết hợp kiến thức bản địa, chuyên môn và cam kết tạo ra kết quả tích cực cho cả cộng đồng và khu vực, trong suốt các giai đoạn từ quy hoạch, thi công đến vận hành. Chiến lược phải được thiết kế riêng biệt và linh hoạt theo từng địa phương. Những dự án tuân thủ nguyên tắc này đã chứng minh lợi ích thiết thực mà năng lượng tái tạo có thể mang lại cho người dân.
Doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách cần học hỏi từ các dự án đã được cộng đồng hỗ trợ, đồng thời phối hợp chặt chẽ với người dân địa phương để đảm bảo triển khai hiệu quả. Bởi những dự án năng lượng bền vững và tái tạo thiết yếu cần được triển khai ở một nơi nào đó – và khi được phát triển đúng cách, cộng đồng hoàn toàn có thể cùng phát triển mạnh mẽ.